ABD'deki raylarin genisligi 4 feet, 8,5 inc'tir.
Bu oldukca ilginc bir mesafe. Neden acaba tam olarak bu olcude? Cunku Ingiltere'de bu sekilde ve raylar ilk defa Ingilizler tarafindan yapilmis.
Peki neden Ingilizler bu genisligi kullaniyorlarmis?
Cunku ilk tren raylarini yapanlar eski tramvaylari yapan kisilermis ve bu genislik de onlarin kullanmis olduklari genislikmis.
Neden acaba ozellikle bu uzunlugu kullaniyormis bu adamlar? Cunku bu adamlar, tekerlerkler arasindaki bu mesafeyi eskiden beri at arabalarini yaparken dikkate aliyor ve tramvaylari yaparken de ayni sase genisligi ve arac gerecleri kullaniyorlarmis.
Guzel. O zaman, at arabalarinda tekerlekler arasinda neden bu ilginc olcuyu dikkate aliyorlarmis? Cunku diger bir olcu kullandiklarinda eski bir Ingiliz yolunda araba bozulmaktaymis ve bu yüzden yol izleri arasindaki mesafeye uyacak sekilde olcuyu tutturmak zorundaymislar.
Iyi de acaba kim bu eski yollari yol izlerini boyle olusturacak sekilde yapiyormus? Avrupa'daki (ve Ingiltere'deki) ilk uzun mesafeli yollar Roma Imparatorlugu tarafindan kendi savascilari icin yapilmis ve o zamandan beri kullanilagelmekteymis.
Bu yol izleri neden bu sekildeymis? Roma
Imparatorlugu'nun ilk savascilarinin arabalari bu ilk tekerlek izlerini olusturmuslar ve digerleri de arabalarinin tekerleklerinin zarar gormesinden
korktuklarindan, bu izlerin uzerinde gitmesini saglayacak sekilde iki teklek arasindaki mesafeyi taklit etmek zorunda kalmislar. Iste bu nedenle, Roma Imparatorlugu icin ya da Roma Imparatorlugu tarafindan yapilan at arabalarinin hepsi, tekerlekler arasindaki bu mesafeyi koruyacak sekilde ayni olculerdeymis.
ABD'deki standart ray genisligi olan 4 feet, 8,5 inc olcusu Roma Imparatorlugu savas-arabalarinin yapilis kurallarindan turemis gelmistir.
Kurallar öteden beri varolmustur.
Bazen size bazi kurallari hatirlattiklarinda, siz bu kurallarin kimin k..cinin altindan ciktigini sorarsaniz, degil mi? Tam dogru yoldasiniz, Roma Imparatorlugu'nda savas arabalari, arabanin eni, tam olarak iki atin k..cinin arasindaki mesafeye esit olacak sekilde yapilmistir.
Simdi de baglantili baska bir konu...
Yine atlarin kici ve yolun genisligi ile baglanti kuran baska bir ilginc hikaye.
Uzay araci firlatma rampasina baktigimizda, asil yakittankinin her iki yaninda iki buyuk fuzenin yer aldigi dikkatimizi ceker. Bunlar SRB (Solid Rocket Boosters) olarak adlandirilir ve Thiokol sirketi tarafindan Utah'taki fabrikasinda uretilir. Aslinda bunlari tasarlayan muhendisler daha fazla genislikte yapmayi istemisler, ama SRB ler fabrikadan firlatma rampasina trenle gonderilmek zorunda oldugundan ve tren yolu dagdaki bir tunelden gectiginden bu istekleri gerceklesememis.
Yani sonuc olarak, dunyanin en gelismis ulasim sisteminin firlatma fuzelerinin dizayni, iki bin kusur yil once bir atin k..cinin genisligi ile belirlenmistir.